Cây nho và những vùng trồng nho nổi tiếng trên thế giới.

Như chúng ta đã biết, nho là nguyên liệu chính để làm ra rượu vang. Cũng như tất cả các sản phẩm ẩm thực khác, một chai rượu vang ngon sẽ phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng của nguyên liệu ban đầu (trái nho).  Cây nho thuộc về họ cây leo (Ampelidacé). Tất cả các loại cây nho để ăn hoặc làm rượu đều thuộc họ nho Vitis. Có gần 40 lọai nho Vitis trên thế giới, các lọai quan trọng nhất là Vitis vinifera hay họ nho vitis Châu Âu, Vitis labrusca, Vitis rupestri… là những họ nho ở châu Mỹ. Trong mỗi loại nho lại chia ra nhiều giống như giống Merlot, giống Cabenet Sauvignon, giống Carrignan, giống Gamay… Một số giống nho vừa có thể dùng để ăn vừa làm rượu như giống Chasselas, giống Muscat, giống Italy, giống Cardinal... Các giống khác chủ yếu để làm rượu. Việc phân định giống nho dựa theo các tiêu chuẩn như: màu sắc của mầm nho, màu sắc quả, hình dạng lá hay mức độ to nhỏ của chùm nho.

Để có thể duy trì lâu dài chất lượng nho, người ta chiết cây chứ không gieo hạt, nhất là từ khi có nạn rệp rễ nho (phyloxera). Cách ghép: ghép mầm cây Vitis vinifera châu Âu vào gốc cây Vitis labrusca của Mỹ là giống nho có sức đề kháng mạnh không bị rệp phyloxera tấn công. Hiện nay, trên thế giới có hơn 6000 giống nho cho các loại nho khác nhau về: hương vị, màu sắc và mức độ to nhỏ của chùm quả.

Ở Pháp có khoảng 50 giống nho chính dùng để sản xuất rượu vang. Phần lớn các giống nho đó được trồng rộng khắp trên thế giới và hầu như ở bất cứ điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu nào, các giống nho này cũng đưa lại các kết quả rất khả quan. Chính vì lý do đó mà chúng được gọi tên là các giống nho quốc tế (international grapes variety) nhằm phân biệt chúng với các giống nho địa phương, đặc thù tại một số quốc gia (regional grapes variety). Hiện nay, các giống nho quốc tế vỏ đỏ được trồng nhiều nhất trên thế giới là Grenache Noir (240.000 ha), Merlot (200.000 ha), Cabernet Sauvignon ( (165.000 ha), Syrah (95.000 ha), Pinot Noir (60.000 ha), Cabernet Franc (44.000 ha)… Các giống nho quốc tế vỏ trắng được trồng nhiều nhất trên thế giới là Chardonnay (140.000 ha), Sauvignon Blanc (45.000 ha) và  Semillon (34.000 ha)…

Hiện trên thế giới có khoảng 8 triệu héc ta đất trồng nho với sản lượng 248,2 triệu hl năm 2012. Diện tích trồng nho ở Ý và Pháp đứng thứ 2, thứ 3 trên thế giới sau Tây Ban Nha, nhưng Ý và Pháp lại đứng đầu thế giới về sản lượng rượu vang với lần lượt 40,83 triệu hl và 40,48 triệu hl năm 2012 so với 31,5 triệu hl của Tây Ban Nha.

Trong số những vùng trồng nho, làm rượu danh tiếng nhất thế giới, có lẽ vị trí số 1 phải dành cho vùng Bordeaux của Pháp. Đây là một trong những vùng trồng nho lớn nhất thế giới, với 103.800 ha nho, sản xuất ra vang đỏ, vang trắng, vang Claret, vang ngọt và vang sủi (Crémant). Diện tích trồng nho đỏ nhiều nhất ở vùng Bordeaux là nho Merlot, tiếp đó là nho Cabernet Sauvignon, nho Cabernet Franc, nho Malbec và nho Petit Verdot. Diện tích trồng nho trắng nhiều nhất ở vùng Bordeaux là nho Sémillon, tiếp đó là nho Sauvignon Blanc, nho Muscadelle và nho Colombard.

Nói tới vùng Bordeaux, ta nên nhớ rằng vùng này có 2 con sông chính là sông Garonne và sông Dordogne nhập vào với nhau, tạo thành dòng hợp lưu rộng lớn có tên là sông Gironde. Trên bờ phía Tây (Rive Gauhe) của sông Gironde là địa danh Médoc, nơi quy tụ hầu hết các Lâu đài danh tiếng được toàn thế giới biết đến như Chateau Margaux, Chateau Lafite-Rothschild, Chateau Mouton-Rothschild và Chateau Latour. Trên bờ phía Đông (Rive Droite) của sông Dordogne có 2 khu vực làm rượu ngon không kém, đó là các địa danh Pomerol và Saint-Emilion với các Lâu đài Pétrus, Chateau Le Pin, Chateau Ausone, Chateau Cheval Blanc và Chateau Angelus.

Sau Bordeaux, ta có thể kể tới vùng Tuscany của Ý, với 68.000 ha, sản xuất tới 33% sản lượng rượu vang toàn quôc, trong đó 85% là vang đỏ. Bên cạnh giống nho trắng Vernaccia làm nên tên tuổi của chai rượu vang trắng xuất sắc Vernaccia di San Gimignano thì giống nho đỏ Sangiovese đã đem lại vinh quang không chỉ cho rượu Chianti và Chianti Classico mà còn cho rượu Vino Nobile di Montepulciano và Brunello di Montalcino. Vùng Tuscany còn nổi tiếng với các loại rượu đặc biệt thơm ngon (Super-Tuscany), pha trộn giữa nho Sangiovese và các giống nho của vùng Bordeaux như Cabernet Sauvignon và Merlot. Sassicaia, một trong những chai Super-Tuscany danh tiếng nhất, có tỷ lệ pha trộn giữa 75% nho Cabernet Sauvignon và 25% nho Cabernet Franc. Chai Solaia có 80% Cabernet Sauvignon, 20% Sangiovese. Chai Tignanello có 80% Sangiovese, 20% Cabernet Sauvignon...

Trong số các vùng trồng nho, làm rượu của Tây Ban Nha, Rioja là một vùng làm rượu có lịch sử rất lâu đời, nơi sản xuất ra những chai rượu vang thượng hạng Gran Reserva trong những mùa nho tốt nhất, được ngâm ủ trong thùng gỗ sồi ít nhất 2 năm, sau đó còn được tàng trữ thêm 3 năm trong hầm rượu. Tuy nhiên, chai rượu vang danh tiếng nhất Tây Ban Nha, chai Vega Sicilia Unico (80% Tempranillo, 20% Cabernet Sauvignon) lại đến từ vùng Ribera del Duero, cách thủ đô Madrid 100 km vế phía Bắc.

Lịch sử rượu vang California (Mỹ) bắt đầu năm 1769, khi một cha cố người Tây Ban Nha tên là Junipero Serra mở nhà truyền đạo ở thị trấn San Diego. Nho được trồng xung quanh xứ đạo để làm rượu lễ (vin de messe). Những năm sau đó, diện tích trồng nho được mở rộng để cung cấp rượu lễ cho các xứ đạo lân cận Santa Barbara, Sonoma, Monterey, Yerba Buena, sau này trở thành San Francisco, thủ phủ bang California.

Các ruộng nho nằm trong thung lũng Napa Valley cạnh bờ biển Thái Bình Dương được hưởng sương mù buổi sáng và mặt trời chiều, vì thế rượu vang ở đây được coi là rượu ngon nhất California. Vùng Napa, với 30.000 héc ta, nổi tiếng với giống nho đỏ Cabernet Sauvignon và Zinfandel ở các địa phận Stags Leap, Rutherford và Howell Mountain, còn giống nho trắng Chardonnay lại thích hợp với độ cao vùng núi Mount Veeder.

Ở California và Napa Valley có những hãng rượu rất nhỏ chuyên làm rượu Cabernet Sauvignon với chất lượng tuyệt hảo nhưng giá cũng… trên trời, như chai Screaming Eagle có giá trung bình khoảng 2.500 USD/chai, chai Harlan Estate từ 600-800 USD/chai, chai Bryant Family 600 USD/chai, chai Colgin Cellars 300 USD/chai…

Vùng Nam Australia có các địa danh Barossa Valley nổi tiếng với giống nho Syrah (Shiraz theo tiếng địa phương); địa danh Adelaide Hills nổi tiếng với các giống Sauvignon Blanc, Chardonnay và Pinot Noir; địa danh McLaren Vale nổi tiếng với các giống nho đỏ Syrah và Cabernet Sauvignon; địa danh Coonawarra nổi tiếng không những bởi giống nho Cabernet Sauvignon mà còn bởi cấu tạo đất gồm một lớp đất đỏ trên một tầng đá vôi. Chai vang Australia được giới sành điệu rượu vang nói tới nhiều nhất là chai Penfolds La Grange, làm từ nho Shiraz, với giá bán từ 200-250 USD/chai.

Vùng Maipo Valley và Aconcagua Valley của Chile cũng được biết tới như là 2 vùng trồng nho, làm rượu danh tiếng nhất Chile, cái nôi của những chai rượu vang thượng hạng với giá bán không dưới 100 USD/chai  như chai Almaviva (Concha y Toro), chai Estate Selection (Casa del Bosque), chai Casa Real (Santa Rita), chai Altazor (Undurraga), chai Antis (William Fevre), chai Don Maximiano (Errazuriz), chai Ge (Emiliana), chai Montes Alpha “M” (Montes)…

Nhìn lên hình trên ta thấy: Phân bố của vùng thích hợp cho trồng nho làm rượu tập chung vào vùng ôn đới trong khoảng từ 50 N đến 30 N và 30 S đến 50 S. Trong đó các chai nho làm ở châu Âu (Pháp, Ý, Tây Ban Nha…) được gọi là rượu vang cựu lục đia – còn lại (Nam Phi, Mỹ, Chi Lê, Úc…) được gọi là rượu vang Tân thế giới. Ngày nay với các tiến bộ của khoa học người ta có thể trồng nho tại nhiều vùng khác nhau với các giống nho cũ và mới và cho nhiều chai vang không phải thuộc 2 dải đia lý trên như: vang Van Lý Trường Thành của Trung Quốc hay vang Đà Lạt tại Việt nam – Nhưng chất lượng là 1 trong những vấn đề nan giải các nhà sản xuất vang Trung quốc và Việt nam không thể vượt qua được: Chất lượng của rượu vang phụ thuộc lớn nhất vào thổ nhưỡng trồng nho ủ lên chúng.